2025-09-14
جلیقههای تاکتیکی از شکلهای اولیه خود تکامل یافتهاند تا به تجهیزات ضروری برای ارتش و مجریان قانون تبدیل شوند. با گذشت زمان، پیشرفتها در علم مواد و طراحی، جلیقههای تاکتیکی را به تجهیزاتی کاربردی، سبک وزن و بادوام تبدیل کرده است.
هدف از این مقاله بررسی تاریخچه و تکامل جلیقههای تاکتیکی است، به این امید که به علاقهمندان به ارتش در درک جلیقه تاکتیکی کمک کند.
جلیقه تاکتیکی که به عنوان «جلیقه حمل تاکتیکی» نیز شناخته میشود، یک قطعه تخصصی از تجهیزات است که توسط سربازان در طول نبرد یا عملیات نظامی بر روی تنه پوشیده میشود. این جلیقه برای حمل مهمات، پشتیبانی از سلاحها و سایر تجهیزات تاکتیکی طراحی شده است و به عنوان یک جزء ضروری از بار سرباز عمل میکند.
در میدان نبرد، سربازان سلاحها، تجهیزات و مهمات مختلفی را حمل میکنند. با پیشرفت فناوری نظامی، پیچیدگی آنچه سربازان حمل میکنند افزایش یافته است. در حالی که سربازان اغلب به دستهای آزاد برای انجام وظایف نیاز دارند، به وسیلهای برای حمل موثر تجهیزات خود نیز نیاز دارند. این ضرورت منجر به توسعه حاملهای بار تاکتیکی شد که قرنها جزء جداییناپذیر تجهیزات نظامی بودهاند و به سربازان اجازه میدهند تا تجهیزات خود را به طور یکپارچه با بدن خود ادغام کنند.
به عنوان مثال، در جنگهای باستانی، ژنرالها معمولاً چندین سلاح حمل میکردند: سلاحهای بلند مانند نیزه، سلاحهای کوتاه مانند شمشیر و کمان و تیر. آنها کمان و تیرهای خود را بر پشت، شمشیرها را در کمر و نیزهها را یا در دست یا از قلابهای زین خود آویزان میکردند. بندهای کمان، کمربندهای شمشیر و قلابهای نیزه به عنوان اشکال اولیه حاملهای تاکتیکی عمل میکردند و به یک ژنرال اجازه میدادند بدون اینکه توسط تجهیزات خود سنگین شود، مانور دهد.
با ظهور سلاحهای گرم مدرن، سربازان به حاملهای مختلفی نیاز داشتند تا نه تنها سلاحهای اصلی خود، بلکه مهمات و تجهیزات جانبی مانند دستگاههای ارتباطی را نیز حمل کنند.
با وجود سابقه طولانی تجهیزات حمل تاکتیکی، هزاران سال، این اقلام معمولاً به صورت پراکنده پوشیده میشدند که منجر به چندین اشکال عمده میشد. اولاً، تعداد زیاد قطعات جداگانه، پوشیدن و درآوردن تجهیزات را برای سربازان دشوار میکرد. اگر تمام تجهیزات در کولهپشتیها نگهداری میشد، دسترسی سریع به اقلام در میدان نبرد دشوار میشد. علاوه بر این، آویزان کردن تجهیزات میتوانست گره بخورد و در حرکت اختلال ایجاد کند. سربازان طرحی را میخواستند که وزن را به طور مساویتری توزیع کند، خستگی را به حداقل برساند و هماهنگی را افزایش دهد.
با هدایت این ملاحظات، جلیقه تاکتیکی معرفی شد. جلیقههای تاکتیکی انواع مختلفی از سلاحها و تجهیزات را ادغام میکنند و مزایای متعددی را ارائه میدهند:
1. ظرفیت حمل بهینه: تنه بزرگترین قسمت بدن است که امکان فضای ذخیرهسازی و توزیع وزن قابل توجهی را فراهم میکند.
2. کاهش مقاومت: حمل اقلام نزدیک به بدن، مقاومت و تأثیر بر حرکت را به حداقل میرساند.
3. دسترسی آسان: تجهیزات را میتوان به سرعت با هر دو دست در دسترس قرار داد و انعطافپذیری را در طول عملیات افزایش داد.
قدرتهای بزرگ نظامی در اروپا و ایالات متحده در اوایل قرن بیستم شروع به توسعه سیستمهای حمل فردی کردند که نشاندهنده ظهور نمونه اولیه جلیقه تاکتیکی بود. با این حال، این طرحهای اولیه نسبتاً ساده بودند و اغلب شامل بندهایی برای نگه داشتن تجهیزات بودند تا یک جلیقه کاملاً یکپارچه. این شکل اساسی از جلیقه تاکتیکی در طول جنگ جهانی اول و دوم به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت.
در طول جنگ خلیج فارس، ارتش ایالات متحده از سیستم ALICE (تجهیزات حمل و نقل فردی سبک وزن چند منظوره) استفاده کرد که دارای کمربند و کولهپشتی ضخیمتری بود. جلیقه ALICE توزیع وزن یکنواخت، دسترسی سریع به مهمات، تناسب خوب و استتار موثر را فراهم میکرد. سربازان میتوانستند تقریباً 60 کیلوگرم تجهیزات را برای مدت طولانی حمل کنند و به آنها اجازه میداد تا به راحتی به مدت چهار تا پنج ساعت راهپیمایی کنند.
![]()
تا پایان قرن بیستم، پیشرفتهای قابل توجهی در طراحی جلیقه تاکتیکی انجام شد. ارتش ایالات متحده سیستم MOLLE (تجهیزات حمل بار سبک وزن مدولار) را در سال 1997 معرفی کرد. جلیقه MOLLE دارای یک پوشش کامل در اطراف بدن با نوارهای تحمل بار توزیع شده افقی بود که سربازان را قادر میساخت تا کیسههای مدولار مختلف را با توجه به نیازهای خاص خود متصل کنند. این مدولاریته امکان پیکربندی بسیار سفارشی را فراهم کرد.
![]()
از زمان راهاندازی سیستم MOLLE، نیروهای نظامی در سراسر جهان جلیقههای تاکتیکی مدولار خود را متناسب با نیازهای منحصر به فرد خود توسعه دادهاند.
جلیقههای تاکتیکی مدرن عموماً به گونهای طراحی شدهاند که بادوام و سبک وزن باشند. در مقابل، جلیقههای تاکتیکی اولیه عمدتاً از موادی مانند چرم و بوم ساخته میشدند. این مواد جاذب آب میتوانستند در شرایط بارانی یا در هنگام عبور از آب سنگین شوند. امروزه، اکثر جلیقههای تاکتیکی از تسمههای نایلونی درجه نظامی با کیفیت بالا ساخته شدهاند. آنها با نخهای با استحکام کششی بالا دوخته شدهاند و دارای ردیفهای متعددی از دوخت هستند که ظرفیت وزن بالایی را برای آنها فراهم میکند. علاوه بر این، جلیقههای تاکتیکی به گونهای طراحی شدهاند که اقلام را به روشی منطقی حمل کنند که تداخل با سایر تجهیزات و حرکت را به حداقل برساند.
طراحی جلیقههای تاکتیکی بر اساس مأموریتهایی که توسط سربازان مختلف انجام میشود، متفاوت است. برای کسانی که در نقشهای حمله هستند، جلیقهها معمولاً ذخایر زیادی از مهمات برای سلاحهای اصلی، نارنجکها، تفنگهای کوتاه، چاقوها، رادیوها، لوازم کمکهای اولیه شخصی و ابزارهایی برای کارهایی مانند شکستن درها را در خود جای میدهند. این تجهیزات باید به راحتی در دسترس باشند و در طول عملیات به سرعت قابل بازیابی باشند تا به شرایط اضطراری ناگهانی رسیدگی شود و اثربخشی حمله بهینه شود.
تکتیراندازها که در مأموریتهای میانبرد و بلندبرد شرکت میکنند، به جلیقههایی نیاز دارند که بتوانند مقدار کافی مهمات را همراه با تجهیزات تخصصی مانند دوربینهای فیلمبرداری با برد بلند برای نظارت بر دشمن و تجهیزات ارتباطات ویدیویی برای انتقال تصاویر به همتیمیها حمل کنند. آنها همچنین باید اقلام شخصی مانند غذای خشک، آب و لوازم کمکهای اولیه را حمل کنند. به طور مشابه، نیروهای ویژه در مأموریتهای شناسایی دوربرد، دستگاههای GPS جمع و جور، تجهیزات ارتباطات ماهوارهای و سایر ابزارهای تخصصی را حمل میکنند.
پرسنل پزشکی در تیمهای تاکتیکی الزامات منحصر به فردی دارند. علاوه بر سلاحها و تجهیزات شخصی خود، آنها باید مقدار قابل توجهی مواد کمکهای اولیه را حمل کنند. افسران پلیس که در درگیریهای پرخطر شرکت میکنند، اغلب به مهمات ویژه مانند کپسولهای گاز اشکآور و همچنین ابزارهای ضروری مانند کپسولهای آتشنشانی و دستبند نیاز دارند.
جلیقههای تاکتیکی که توسط نیروهای ویژه استفاده میشوند، الزامات عملکردی به مراتب بالاتری نسبت به جلیقههای طراحی شده برای سربازان معمولی دارند. این جلیقهها باید امکان انعطافپذیری بیشتر در حرکت و سازگاری با سایر تجهیزات از جمله کلاه ایمنی، جلیقههای ضد گلوله، چکمهها و دستکشها را بدون تداخل در عملکرد فراهم کنند.
آنها باید به راحتی پوشیده و درآورده شوند، با قابلیت مونتاژ و تنظیم برای جا افتادن در عرض 30 ثانیه بدون کمک. علاوه بر این، جلیقههای تاکتیکی باید برای نبرد در محیطهای مختلف از جمله لوکوموتیوهای بخار، هواپیماها، کشتیها و وسایل نقلیه جنگی مناسب باشند. سگکهای بیصدا ویژه اغلب گنجانده میشوند تا اطمینان حاصل شود که برداشتن اقلام از کیسهها حداقل صدا را ایجاد میکند.
جلیقههای تاکتیکی ارتش ایالات متحده
ارتش ایالات متحده سابقه طولانی در توسعه و استفاده از تجهیزات قابل حمل دارد. از زمان معرفی سیستم ALICE در طول جنگ خلیج فارس، ارتش انواع مختلفی از جلیقههای تاکتیکی را متناسب با کاربردهای مختلف ایجاد کرده است.
سری TAC-V1 N
یکی از نمادینترین جلیقههای تاکتیکی در ارتش ایالات متحده، Eagle Industries سری TAC-V1 N است که همچنان توسط پرسنل پلیس و نیروهای ویژه استفاده میشود. این جلیقه بسیار متنوع است و برای محیطهای شهری و همچنین مأموریتهای تخصصی در جنگلهای متراکم مناسب است.

سری TAC-V1 N دارای یک پایه مش نایلونی تقویت شده با کیسههای مختلفی است که برای اهداف متعدد روی جلیقه دوخته شدهاند. این شامل شش کیسه مجله در ناحیه شکم است که هر کدام مجهز به بندهای الاستیک برای ایمن کردن مجلات و به حداقل رساندن صدا هستند. ناحیه سینه دارای کیسههای دنده افقی با چسبهای Velcro در داخل برای ایمن کردن دنده مدولار است. کیسههای بزرگتر نیز دارای بندهای الاستیک برای امنیت بیشتر هستند که اقلامی مانند مهمات کمکی، نارنجک و چاقو را در خود جای میدهند. کیسههای شانه میتوانند وسایل ضروری مانند قطبنما و لوازم کمکهای اولیه را در خود جای دهند.
علاوه بر این، جلیقه دارای جیبهای داخلی اسناد برای کاغذهای مهم یا اقلام مسطح است. لبه شامل حلقههای بست برای کمربند است که توسط سگکهای برنجی و Velcro محکم شدهاند. در پشت، یک نقطه نصب ALICE برای اتصال تجهیزات مختلف ALICE وجود دارد.
TAC-V1 با استفاده از بندهای روی هر دو طرف قابل تنظیم است. با این حال، این روش چندان راحت نیست. مدلهای بعدی این ویژگی را با سه بند تنظیم در هر طرف جلیقه بهبود بخشیدند. یک دسته نجات در یقه که به بندهای شانه متصل است، به یک رزمنده اجازه میدهد تا از خطر کشیده شود یا در مواقع اضطراری توسط هلیکوپتر بلند شود. این جلیقه همچنین دارای یک کیسه آب است که میتواند تا سه لیتر آب را در خود جای دهد و آبرسانی را در شرایط بحرانی فراهم میکند.
RCBS
جلیقه تاکتیکی RCBS DBT اغلب توسط FBI و سایر سازمانهای مجری قانون استفاده میشود. این یکی از اولین جلیقههای تاکتیکی بود که یک سیستم رهاسازی سریع را در خود جای داد. این جلیقه میتواند پانلهای بالستیک را در خود جای دهد و در صورت قرار دادن صفحه، قابلیت ضد گلوله را فراهم میکند، اگرچه این امر وزن جلیقه را به میزان قابل توجهی افزایش میدهد.

برای رسیدگی به این موضوع، این طرح شامل ویژگیهایی برای مواقع اضطراری مانند افتادن در آب یا نیاز به استخراج سریع توسط یک همتیمی است. یک حلقه رهاسازی سریع در جلو به پوشنده اجازه میدهد تا جلیقه را به سرعت در مواقع اضطراری بدون جدا کردن آن جدا کند. علاوه بر این، جلیقه دارای یک سیستم Velcro داخلی است که امکان برداشتن آسان صفحه بالستیک را فراهم میکند و جلیقه تاکتیکی ضد گلوله سنگین را به یک نسخه سبک وزن و غیر ضد گلوله تبدیل میکند.
ارتش ایالات متحده انواع مختلفی از جلیقههای تاکتیکی از جمله جلیقههای رزمی پیاده نظام استاندارد و جلیقههای گشتی را ارائه میدهد که بر قابلیتهای دفاعی و اطلاعاتی تأکید دارند. همچنین جلیقههای تخصصی برای نارنجکاندازها وجود دارد که برای حمل نارنجکهای تفنگی اضافی طراحی شدهاند و همچنین جلیقههای رزمی سفارشی برای نیروهای ویژه مانند Navy SEALs وجود دارد. برخی از جلیقهها حتی دارای پانلهای شناوری مدولار برای استفاده توسط تفنگداران دریایی یا نیروهای ویژه در عملیات شناور هستند.
جلیقههای تاکتیکی نظامی روسیه
تجهیزات نظامی روسیه به طور سنتی به دلیل استفاده از مواد بادوام و ساختار محکم شناخته میشوند. جلیقههای تاکتیکی روسی اغلب برای تکمیل سری تفنگهای AK طراحی شدهاند.
Defender 2
جلیقه تاکتیکی Defender 2 یک جلیقه سنگین است که به طور خاص برای نیروهای ویژه روسیه توسعه یافته است. این جلیقه برای حمل مقدار قابل توجهی از تجهیزات تاکتیکی طراحی شده است و حفاظت کلی را تا حد زیادی افزایش میدهد. این جلیقه که از پارچه نایلونی 1000D CORDURA ساخته شده است، در برابر سایش بسیار مقاوم است و برای محیطهای سخت مناسب است. مشابه برخی از جلیقههای تاکتیکی که توسط ارتش ایالات متحده استفاده میشود، Defender 2 دارای یک یقه و محافظ فاق قابل جابجایی است که از گردن، قسمت تحتانی شکم و سایر نواحی حیاتی سرباز در برابر ترکش محافظت میکند. علاوه بر این، میتوان برای محافظت بیشتر، درجهای بالستیک اضافه کرد.

این جلیقه دارای طراحی کشیدنی است که به کاربر اجازه میدهد تا به راحتی آن را بپوشد و درآوردن آن با جدا کردن و اتصال مجدد Velcro در جلو. تناسب را میتوان با استفاده از تسمههای نایلونی جانبی تنظیم کرد. جلو، پشت و کنارههای جلیقه به شدت به تسمههای MOLLE مجهز شدهاند و به سلاحها و تجهیزات مختلف اجازه میدهد تا به طور ایمن متصل شوند و به طور موثر جلیقه را به یک واحد ذخیرهسازی سیار تبدیل کنند.
با این حال، Defender 2 به دلیل حجم زیاد خود دارای برخی معایب است. وزن خالص جلیقه به تنهایی 2.2 کیلوگرم است و با افزودن درجهای بالستیک، محافظهای یقه و دنده، حتی سنگینتر میشود. هنگامی که کاملاً مسلح است، یک سرباز میتواند احساس دست و پا گیر بودن داشته باشد که ممکن است مانع از تحرک شود و از حرکت سریع جلوگیری کند. در هوای گرم، جلیقه میتواند باعث افزایش دمای بدن سرباز شود که منجر به افزایش تعریق و احتمالاً تأثیر بر اثربخشی نبرد میشود.
جلیقههای تاکتیکی نظامی آلمان
آلمان به عنوان یک قدرت نظامی مدرن، رویکرد منحصر به فردی را در قبال فناوری نظامی حفظ میکند. جلیقههای تاکتیکی آلمانی دقیقاً از طرحهای نظامی ایالات متحده پیروی نمیکنند، اما ویژگیهای متمایز خود را در خود جای دادهاند.
IDZ SET
جلیقه تاکتیکی IDZ (پیاده نظام آینده) را میتوان به کیسههای مختلفی از جمله کیسههای رادیویی، مجلات G36 (تک و دوتایی)، نارنجکها (تک و سهگانه)، واحدهای GPS و سایر تجهیزات متفرقه مجهز کرد. این سیستم از یک سیستم تسمه مشابه سیستم MOLLE ارتش ایالات متحده استفاده میکند و به پیوستهای تجهیزات اجازه میدهد تا به راحتی در تسمه قرار گیرند. با این حال، بندهای پیوستها و تسمههای جلیقه نرمتر از مواردی هستند که در سیستم MOLLE یافت میشوند و نصب را آسانتر میکنند و در عین حال از نگهداری قوی اطمینان حاصل میکنند.